Waarom we niet meer om fysieke agressie heen kunnen

Steeds vaker krijgen medewerkers in de zorg, scholen, handhavers en anderen te maken met fysieke agressie. Medewerkers die met dementerende cliënten werken, hebben te maken met ontremd gedrag wat zich soms uit in een fysieke aanval, handhavers die zich in de openbare ruimte bevinden krijgen soms te maken met personen die gehinderd worden in hun vrijheid en dit uitten door de Boa of politie fysiek aan te vallen. Met name de Boa’s hebben dan niet genoeg middelen om zichzelf te beschermen. Leerkrachten krijgen ook regelmatig te maken met fysieke agressie van leerlingen. Daarom neemt de vraag naar trainingen omgaan met fysieke weerbaarheidstrainingen toe.

Maar willen wij de trainingen fysieke weerbaarheid geven?

Na lang discussiëren in ons team hebben we besloten fysieke weerbaarheidstrainingen te ontwikkelen. We hebben zo lang getwijfeld omdat het spitsroeden lopen is met de huidige wetgeving. Die staat alleen noodweer toe, dit geldt voor elke burger. Degenen die meer bevoegdheid hebben, zoals een Boa, hebben wel de wet achter zich, maar geen middelen. Daarnaast is het twijfelachtig om een medewerker in een dag te trainen, omdat iemand in een dag niet fysiek vaardig kan worden. Net als bij sport moeten oefeningen worden herhaald om vaardig te blijven, het liefst elke maand. Na overweging van alle bezwaren hebben we besloten toch aan de behoefte te voldoen met de nadruk op preventie. Wat voorkomen kan worden, is niet beschadigend en beter voor iedereen.

Hoe ziet de training omgaan met fysieke agressie er uit?

1. Agressie herkennen: Aan de hand van de agressiepiramide leren uw medewerkers de non-verbale communicatie van de agressieve persoon in kaart te brengen. Door te herkennen waar de fysieke reacties van agressie beginnen, weten deelnemers ook dat ze in een vroeg stadium agressie kunnen reduceren.
2. Zelfcontrole bij agressie: Door medewerkers kennis te laten maken met agressie, leren wij de primaire reactie te controleren door middel van ademhalen, spierontspanning en gedachten sturen. Hoe beter een medewerker zich zelf rustig kan krijgen, hoe neutraler de medewerker overkomt op de ander. Een neutrale houding werkt agressie-reducerend.
3. Agressie reducerend optreden: Aan de hand van verschillende technieken leren wij uw medewerker agressie-reducerend op te treden. Uw medewerkers zullen na de training om kunnen gaan met: frustratieagressie, witteboordenagressie en agressie op de persoon grof. Medewerkers die verbaal sterk zijn hebben meer zelfvertrouwen en komen overtuigender over. Dit werkt agressie-reducerend en kan fysiek geweld voorkomen. Helaas zien we bij veel medewerkers met name in de beveiliging dat ze het communicatiegedeelte overslaan en meteen fysiek in actie komen. Daarom adviseren we deze doelgroep juist om te investeren in verbale communicatie.
4. Veilig werken: Medewerkers leren omgaan met escalerende incidenten aan de hand van het conflict-interventieplan. Daarnaast herkennen zij overmachtsituaties en leren zij zichzelf en anderen in veiligheid te brengen. Als het toch escaleert, leren we medewerkers alert te zijn en elkaar te helpen met verbale beïnvloedingstechnieken vanuit veilige afstand. Ook tijdig vluchten om geweld te voorkomen vinden we een goede optie. Evenals het inroepen van derden. Toch kan het gebeuren dat iemand fysiek wordt. Dan zijn technieken noodzakelijk.
5. Geweldloos fysiek weerbaar: De medewerker leert verschillende bevrijdings/controletechnieken toepassen bij een fysieke aanval van een klant. We leren medewerkers technieken waarmee zijn zich kunnen bevrijden bij een fysieke aanval zonder de ander en zichzelf pijn te doen. Per werksoort bekijken we welke technieken in de praktijk toepasbaar zijn. Leerkrachten in het speciaal onderwijs en handhavers leren we tevens controletechnieken. 
6. Opvang en nazorg: Medewerkers ontvangen een checklist waarmee zij elkaar na een agressie-incident kunnen opvangen. Tevens wordt het belang van incident-registratie besproken. Daarnaast leren ze een trauma te herkennen en leren ze wanneer en waar ze hulp kunnen ontvangen. Doordat medewerkers elkaar leren opvangen worden trauma’s voorkomen. Een medewerker die met een onverwerkte situatie rondloopt is minder neutraal en zal eerder agressief gedrag oproepen. Daarom is het belangrijk dat er na elk incident een briefing of gesprek is waar de medewerker de gelegenheid krijgt om zich te uiten en zich te herstellen.

Jannie de Jong februari 2019